آینده افغانستان در تقاطع دو مثلث


شماره 112/ چهارشنبه 2 حوت 1391/ 20 فبروری 2013 
نوشته: محمد داود سیاووش
پس از جلسه ی مثلث کابل-اسلام آباد-لندن، اینک جلسه ی کابل-دهلی-واشنگتن دایر میگردد. با توجه به اینکه هند و پاکستان دو دشمن دیرین در منطقه بوده در مورد افغانستان نقاط نظر متفاوت دارند و از زاویه نزدیکی بریتانیا به اسلام آباد و با در نظر داشت سردی اخیر روابط واشنگتن و اسلام آباد و نزدیکی واشنگتن با دهلی این مذاکرات از اهمیت استثنایی برخوردار است. در تعاملات منطقوی و رقابت های آسیایی هندوستان چین را رقیب و پاکستان را دشمن خود تصور میکند و با این حال پس از سقوط شوروی متحد دیگری که در آسیا متناسب به وزنه سیاسی هندوستان باشد به چشم نمیخورد. در همین حال پاکستان نفوذ دادن طالبان را در صفوف دولت افغانستان به مثابه ستون پنجم طرفدار خود در درون آن حکومت میداند و از طرفی پس از فشار های امریکا خود را از واشنگتن دور و به چین نزدیک احساس میکند. آگاهان به این باور اند که نقش روسیه و ایران در تحولات افغانستان اکنون قابل محاسبه نیست و هر نوع ثبات اوضاع در افغانستان به چگونگی ایفای نقش پاکستان و هند آنهم با رعایت اینکه امریکا در کنار کدامیک قرار خواهد گرفت ارتباط میگیرد. هند مخالف کشیده شدن پای سربازانش به افغانستان میباشد اما در همین حال علاقه دارد در تربیه کدر های نظامی به افغانستان کمک کند چون شدیداً نگران است تا افغانستان به عمق استراتیژیک پاکستان مبدل نگردد. در تازه ترین گزارش خدمات پژوهشی کانگرس ایالات متحده آمده که «علایق و فعالیت های هندوستان در افغانستان در تقابل با علایق و فعالیت های پاکستان قرار دارد. هند میخواهد عمق استراتیژیک پاکستان را در افغانستان رد کند و به این کشور اجازه ندهد که مانع تجارت و سایر تماس هایش با آسیای مرکزی و فراتر از آن گردد و همچنان از حمله جنگجویان بر اهداف کشورش در افغانستان جلوگیری کند. بر اساس این گزارش هندوستان همچنان در مورد تلاش های آشتی جویانه اخیر با طالبان دچار شک و تردید است و در همین اواخر هندوستان تماس هایش را با ائتلاف شمال که در گذشته نیز از آن حمایت میکرد افزایش بخشیده است. بر اساس این گزارش ها هند طالبان را که در گذشته میزبان القاعده بوده و با سازمان های افراطی پاکستان چون لشکر طیبه ارتباط نزدیک دارند دشمن خود میداند.
در این حال هند بر روابطی که در شمال افغانستان دارد حساب میکند و پاکستان به روابطی که با تندروان در جنوب، اما نحوه برخورد با قضیه دیورند به مثابه پاشنه آشیل، اتحاد پاکستان را آسیب پذیر میسازد. بلند شدن صداهایی در حل مسأله دیورند از داخل افغانستان در محافل حاکمه پاکستان نحوه برخورد قضیه را متغیر میسازد. اظهارات زرداری مبنی بر اینکه در باره کنترل خط در کنفرانس لندن صحبت شده، سر و صداهایی را مبنی بر رضایت حکومت افغانستان به حل قضیه دیورند ایجاد نموده. از این زاویه در حالیکه نماینده امریکا این خط را قبلاً رسمی خوانده و بریتانیا در کنار پاکستان در آوردن فشار بر حکومت افغانستان قرار دارد، امریکا و بریتانیا میتوانند به نقطه مشترکی برسند که پاکستان در بدل این معامله بساط تندروان را از آنکشور جمع کند. اما امریکا احتمالاً پس از کمک های بی حاصلی که از دوران جنگ سرد تا کنون به پاکستان نموده به این نتیجه رسیده باشد که در فضای پس از جنگ سرد هند میتواند برایش یک متحد استوار از هر دو بعد دموکراسی و پوتانسیل نظامی باشد. در گزارش خدمات پژوهشی کانگرس امریکا آمده که: کارشناسان هندوستانی تذکر داده اند که سرباز یا نیروی امنیتی هندوستان در افغانستان توظیف نمیشود. اما بر اساس این گزارش هندوستان بر فعالیت های اقتصادی امدادی تأکید مینماید.
وضعیت نظامی سیاسی موجود نشان میدهد که تلاش های پراگند از هر طیفی در رابطه به قضیه افغانستان جریان دارد، فرانسه میزبانی نشست اپوزیسیون و طالبان را در حالیکه نماینده شورای صلح نیز در آن اشتراک داشت به عده گرفت، ترکیه چند نشست به اشتراک افغانستان و پاکستان بر گزار کرد، در جرمنی تدابیری برای میزبانی کنفرانس صلح در جریان است، دفتر قطر به طالبان گشوده شد، تدویر جرگه علمای مذهبی افغانستان و پاکستان با وجود مخالفت علمای مذهبی پاکستان تبلیغ میشود، اما تجربه نشان داده تا وقتیکه اجماع و اتفاق نظر بین المللی به وجود نیاید تلاش های کشور های کوچک در افغانستان به نتیجه نمیرسد. در گذشته بار اول بریتانیا و روسیه تزاری افغانستان را منطقه حایل یا بفر اعلان کردند، در دوران جنگ سرد امریکا افغانستان را به شوروی رها کرد و پس از سقوط حکومت نجیب امریکا این کشور را تا سقوط طالبان به پاکستان رها کرد ولی اینک شرایط طوری انکشاف نموده که بدون نقش مرکزی امریکا که بتواند پاکستان را به جایش نشانده، هند را مجاب سازد و در برابر ایران و روسیه سپر شود قطع جنگ و تأمین صلح بعید به نظر میرسد، آگاهان سیاسی پیشبینی میکنند که مثلث کابل-اسلام آباد-لندن شاید به خاطر یافتن فورمولی در چوکات معادله مثلث کابل-دهلی-واشنگتن با امتیاز دادن به پاکستان از صحنه خارج میشود و با گرفتن این تعهد از پاکستان که گروه های دهشت افگن را از خاک آن کشور به افغانستان نفرستد مسأله خط سرحدی را با قربانی کردن طالبان حل کند. متوازن ساختن رابطه کابل با اسلام آباد و دهلی مسأله ییست که احتمالاً واشنگتن و لندن از آن طریق میخواهند به حل مسأله دست یابند.Ÿ

نظرات