موقفی که از حنجره ملا فضل رحمن ابلاغ شد

شماره ( 201) چهارشنبه ( 28) عقرب ( 1393) / ( 19 ) نوامبر (2014
محمد داود سیاووش
در حالیکه رییس جمهور غنی با یک اقدام سمبولیک به قرارگاه ارتش پاکستان رفته به دور از چشم رسانه ها با رییس ارتش مذاکرات مخفی انجام دادو با این کار ظاهراً دستگاه ملکی دیپلوماتیک پاکستان را کم وزن ساخت، آی اس آی در پاسخ با این بازی رییس جمهور غنی را به عنوان رییس جمهور افغانستان در ترازوی ملاقات با یک رهبر گروه کوچک بنیادگرا طوری مقابل در میز مذاکرات قرار داد که در وضعیت خموش دستگاه دیپلوماتیک پاکستان در پایان مذاکرات موقف نظامیان و صدای آی اس آی را به گوش رییس جمهور غنی برساند.
مولوی فضل رحمن پس از یک ملاقات غیر متوازن و غیر ضروری با رییس جمهور غنی گفت: حضور نیروهای خارجی را جایز نمیدانیم و جنگ دفاعی را که علیه حضور قوای خارجی در افغانستان جریان دارد جایز میدانیم.
خم و چم شدن های غیر دیپلوماتیک هیئت افغانی
بدلیل عدم درک تشریفات دیپلوماتیک یا هر علت دیگر فاروق وردک عضو هیئت افغانستان مولوی فضل رحمن را با آغوش باز نوازش نموده و در پاسخ به این اظهارات توهین آمیز موصوف دست به سینه مقابلش ایستاد. این حرکت عضو هیئت افغانی تلخ تر از اظهارات مولوی پاکستانی بوده مایۀ انزجار و تأثر مردم افغانستان گردید.
وزارت خارجه افغانستان باید برای اعضای هیئت افغانی در سفر های مقامات عالیرتبه رهنمایی هایی از تشریفات دیپلوماتیک را معمول سازد.
سوال آنست که آیا این حرکت آقای وردک از صمیم قلب و ارادت به آن ملای بنیادگرا صورت گرفت و یا از عدم آگاهی تشریفات دیپلوماتیک؟
چرا پاکستان به سفر رییس جمهور غنی اصرار می ورزید؟
آمدن سرتاج عزیز و رییس آی اس آی به کابل با دعوت از رییس جمهور غنی برای مسافرت به پاکستان مؤید آنست که پاکستان حتماً مسایلی را (همزمان با مذاکرات رییس جمهور با کشور های منطقه و قبل از تشکیل کابینه) میخواست با وی در میان بگذارد.
از نظر کارشناسان در پاکستان سه مرکز عمده و یک شاخۀ اساسی در اجرای سیاست های آن کشور در قبال افغانستان وجود دارد:
1- حکومت ملکی که لحن و لهجۀ نرم، دیپلوماتیک و تشریفاتی دارد.
2- نظامیان که چرخۀ اصلی سیاست پاکستان را در رابطه به افغانستان از عقب جبهه بدست داشته و سمت حرکت مناسبات با افغانستان را به دستگاه ملکی آن کشور دیکته میکنند.
3- احزاب تندرو و بنیادگرا که به صفت افزار فشار از زاویۀ غیر دولتی بر افغانستان استعمال میشوند.
مهمتر از همۀ آنها ساز و برگ حکومتی بنام آی اس آی میباشد که به عنوان حکومت در میان حکومت پاکستان وجود دارد. این اداره در اشغال خاموش افغانستان از دورۀ داود خان تا حکومت های چپی، مجاهدین و طالبان و زمامداری کرزی فعال بوده و به شکل بی سر و صدا خود را تا حلقات اساسی نظام در کابل نزدیک ساخته و از خود ساز و برگ و هواخواهان و طرفدارانی به عنوان ستون پنجم در افغانستان دارد.
پاکستان از دولت افغانستان چه میخواهد؟
از نظر کارشناسان، نظامیان و آی اس آی پاکستان از دولت افغانستان چند مطالبه دارند:
1- خط دیورند را افغانستان به رسمیت بشناسد.
2- مناسبات افغانستان با هند محدود شود.
3- هواخواهان و طرفداران افغانی پاکستان در بدنۀ حکومت افغانستان جا داده شود که در این رابطه در گذشته به آقای کرزی یک فهرست خجالت آوری را مقامات پاکستان سپرده بودند.
نظامیان پاکستان در این خطوط خیلی با دقت حرکت مینمایند، چنانکه تنظیم ملاقات رییس جمهور غنی با محمود خان اچکزی، آفتاب احمد شیرپاو، اسفندیار ولی و افراسیاب ختک و غیره قبل از هر هدف دیگر معطوف به این منظور بود که نشان دهند لیدران پشتون از نام پاکستان مقابل رییس جمهور افغانستان نشسته در مذاکرات اشتراک مینمایند و با این حال نظر مقامات افغانی را به بند اول توقع شان بطور غیر مستقیم جلب نمودند.
در عرصه تجارت
اینکه با پایان سفر رییس جمهور غنی مطابق گفتۀ مسوولان وزارت تجارت دفاتر گمرک دو کشور افغانستان و پاکستان در تورخم به یک گمرک خلاصه شود به هیچ وجه به نفع افغانستان نیست، زیرا در حالیکه روزانه هزاران موتر پاکستان وارد افغانستان میشود و فقط چند موتر محدود اموال صادراتی افغانستان را به پاکستان انتقال میدهد، بطور طبیعی فضای گمرک و ازدحام آن پاکستانی شده به مرور زمان حتا نام افغانستان با توجه به ورود سرسام آور اموال پاکستانی و ازدحام پاکستانی ها در آن دفتر از خاطره ها فراموش خواهد شد؛ که این مسأله میتواند یک ضربۀ بزرگ دیپلوماتیک به هویت افغانستان در سرحد کشور وارد کند.
از جانب دیگر اینکه جانب افغانی موافقه مینماید که حجم تجارت افغانستان با پاکستان طی دو سال آینده از دونیم میلیارد دالر به پنج میلیارد دالر افزایش یابد سوال آنست که این معامله به نفع کی تمام خواهد شد؟ زیرا همگان میدانند که افغانستان از نظر اقتصادی یک کشور وابسته به تورید اموال پاکستانی میباشد که به هیچوجه آن واردات با اقلام کوچک صادرات افغانستان به پاکستان قابل مقایسه نیست.
از نظر کارشناسان با افزایش پنج میلیارد دالری حجم تجارت که وزنۀ بیشتر آن را واردات اقلام از پاکستان به افغانستان تشکیل خواهد داد پس از دونیم سال افغانستان عملاً به بازار اموال استهلاکی تمام عیار پاکستان مبدل خواهد شد.
در مناسبات با هند
هرگاه افغانستان به تقاضای پاکستان مناسبات خود را با هند محدود سازد و بجای آن پاکستان را وارد صحنۀ کشور سازد، خطر بر هم خوردن توازن سیاست میان هند و پاکستان وجود داشته احتمال آغاز جنگ هند و پاکستان در افغانستان بعید به نظر نمیرسد.
از نظر کارشناسان پاکستان در دعوت اخیر احتمالاً رییس جمهور غنی را با الترناتیف هایی از منافع آن کشور در افغانستان مطلع ساخته و این سفر در شرایطی صورت میگیرد که پاکستان با حفر خندق در نوار مرز میان دو کشور و راکتباران مناطق کنر نشان میدهد که هنوز وسایل و ابزار هایی برای تحت فشار قرار دادن افغانستان در دست دارد و همچنان احتمالاً این مسأله را هم نظامیان پاکستان به رییس جمهور غنی مطرح ساخته باشند که در صورت حل اختلاف سرحدی گلیم بنیادگرایانی چون مولوی فضل رحمن و امثال آنرا از نوار مرز با افغانستان برخواهند چید، در غیر آن فشار تندروان، دماگه و اکستریمیست ها و حتا داعش از نواحی مرز بر افغانستان افزایش خواهد یافت.
با توجه به اینکه مذاکرات رییس جمهور غنی و جنرال راحیل شریف افشأ نشده، هنوز نمیتوان در بارۀ محتوا و موقف های طرفین و علت پرواز بلافاصله راحیل شریف (پس از مذاکرات با رییس جمهور غنی) به واشنگتن چیزی گفت.Ÿ